Páginas

jueves, 26 de mayo de 2011

jueves, 19 de mayo de 2011

Novos conceptos de cidade

A cidade é un feito complexo e un feito diferencial. Atopamos manifestacións que se poden entender como cidade. Como xa fixera Patrick Geddes, poñemos alerta do que vai suceder, aportar visións de futuro. Vai haber síntomas de modernidade no territorio. Si sabemos o que ocurre pero non porqué ocurre. Geddes defíneo como caixa negra.

Estamos falando dunha cidade que fundamentalmente ten un centro e unha periferia.

Manuel de Solà-Morales explica un novo concepto de periferia. Non podemos entender a periferia como o lugar á que se expulsa o que a cidade non quere, valor do lugar, como lugar significativo. Lugar baleiro que nos abre todas as posibilidades de abrirnos. É un campo de liberdade e de inversión.

Valor de liberdade, de baleiro e o valor da mestura: vivendas, administración

Pierre Nicola:  Valora a falta de coherencia entre o elementos da periferia. Falta de cohesión como outra dinámica de urbanidade.

Rowe: recoñecer o crecemento baseado nas listas de temas. ¿que listas de tarefas poderíamos engadir aquí? Aperturas de novos casos, programas, tipoloxías.

Collovà. Idea de resistencia, elementos resistentes que se conservan. Proxectar dende a singularidade.

Busquets e Richard Serra. Ruptura na morfoloxía dos trazados. Búsqueda de trazados inacabados para mediante pezas poder completar a urbanidade. Espazos brancos, atraen a edificar. Datos topográficos e morfolóxicos como base do abstracto.

P. Panerai: Fai fincapé na rotura parcelaria. A base do estudo será a riqueza e a variedade parcelaria.

Christiansen "Monumento y nicho" superposición de formas construídas. A riqueda da mestura e da superposición.

Solà-Morales fala de que debemos traballar con proxectos urbanos, que valoren a calidade do lugar no que se vai actuar e que serve de base para futuras edificacións. O valor do proxecto urbano: recoñecer o valor do lugar e que á vez nos aporte o recoñecemento dos elementos...

Modelos de asentamento: formas mixtas e novos modelos de asentamento. Debemos buscar novos modelos que teñan ese carácter de urbanidade. Na agregación aparecerá vinculado o baleiro, a paisaxe,...

Distancia interesante: distancia que propoñemos entre os elementos que construímos como alternativa á continuidade e ritmo da cidade clásica. Ritmo da periferia, variación entr elementos construídos e o baleiro.
¿secuencia de agrupación?

Edge cities, modelo que nace dun libro de Garreau. Ver artículo de José Luis Mateo "el crecimiento de las ciudades, el modelo NAC, new american cities" A cidade americana nace do crecemento en malla, por comodidade, economía de medios, continuidade infinita. Saen unhas vías principais dende o centro.Cidades que nacen vinculadas ao movemento. Distínguense por destinar unha gran superficie a oficinas e comercio. 7000 campos de futbol de extensión da cidade. Case a metade de ese espacio son comercios e oficinas. Haberá hoteis e algo de vivenda.

Buscan como un slogan que as identifique, cidades que chaman a atención. Ao competir entre elas, algunhas fracasan e quedan esqueletos urbanos que quedan espectantes, baleiras.

Hai dous modelos que logo se exportan: a galería comercial, edificio de tres plantas, con oco central iluminado e escaleria mecánica que organiza as distintas pezas. A xente participa do espazo de mercado.

Os rañaceos, entramados polos sotos. A rúa non existe nestes tipos de cidades . A rúa é so para os coches. Entramos nos edificios polo aparcadoiro. O ascensor pasa a ser fundamental.  A edge city non é un paso máis. Aporta a idea de cidade territorio, xa non hai un modelo centro histórico-periferia, pasa a ser a cidade territorial, calquera espazo podería ser cidade.

Pasamos ao concepto de globalización, a isto súmase a teoría que introduciu Lefebvre e tamén temos que sumar o desarrollo informático. As claves desta cidade serán os puntos de relación e de intercambio. As claves están na producción e no consumo. A presencia da cidade pasa aos centros historicos. A memoria pasará a ser museo. Os centros históricos estarán museizados, chegarán os turistas, e polo tanto, volve a ser froito do intercambio. Hai cidades que só son museos.

A cidade territorio (posibilidade de ubicación), o centro histórico como lugar de consumo e control.

A cidade territorio impide a programación, non podemos planificar un espazo sin límites. É tamén un desafío ás relacións comunitarias, ás formas tradicionais de vida. É un territorio de paso, pasamos a través de formas híbridas, xa non existe a parada. O espazo é un espazo de paso.

As distancias pasan a medirse en métricas temporais. Os edificios serán espectáculos para que nos atrian e nos despracemos cara eles. As persoas somos consumidoras de tempo e mercadoría.

Isto conleva á arquitectura dos contenedores. Se estamos habitando unha cidade pola que pasamos, o límite desaparece, só terán límites administrativos e artificiais.

As funcións disemínanse polo territorio. Grandes contenedores de consumo de enerxía, o territorio posmetropolitano é unha xeografía de acontecementos, baleiros ocúpanse sen capacidade de previsión, de programación. Os límites son ficticios.

O postmodernismo xorde dunha certa crítica ás condicións da modernidade da crítica á confianza do home, ós valores aprendidos... Os cambios nos xeitos de implantación, e aparecen algúns filósofos que creen que a modernidade non rematou e outros que xa non cren la modernidade.
Jean-François Lyotard
Jameson "el postmodernismo o la lógica cultural del capitalismo" 1991

¿cal é o papel do arte e a cultura no momento actual?
Manuel Castells "Sociedad real"
C Salmon "Storytelling"
Fourier fala da distracción, da conciencia mariposa
...

jueves, 12 de mayo de 2011

A revolución urbana.

La revolución urbana. Henri Lefebvre 1972.

Redacta a cidade, analízaa tal e como se está a desenvolver nese momento. Estamos nun momento de reflexión e crítica da cidade. Analiza as cidades a partir das diferencias. En todas elas se producen fenómenos de forma diferencial. Parece que lle chamamos cidade a calquera contínuo construido...

A cidade exténdese polo territorio, pero máis que unha cidade diluida, ¿que é? A cidade é algo que está colonizando todo o territorio, morte do rural.

As necesidades son todas diferentes, ocupa todo o territorio. O mundo rural parece desaparecer.

Solo poderá estudiar o medio urbano a partir dunha hipótesis. Xa temos que considerar todo o territorio como posible para habitar e supoñer o 100% do territorio pode ser urbanizado.  O mundo rural consérvase coma unha reserva. En moitos lugares xa ocurre. O mundo rural vai desaparecendo e a cultura que o acompaña tamén. A cidade absorbe o rural. Polo tanto aparecen trozos de cidade no campo que non son rurais.

Ata os elementos naturais máis salvaxes xa están controlados. A cidade medra por paquetes.

Se o  100% se pode urbanizar, todo o territorio pode ser urbanizado, pero non todo o está, é un punto crítico despois da cidade postindustrial.

Formas anteriores de cidade:
A cidade política: a cidade organizada dende o poder. Aparecen os cartos, son propiedade móbil. Non estarán nas cidades os portos e aquelas actividades que representan outra cousa que non son os nosos espazos.

XV. A cidade comercial, caracterizada polo mercado; o espazo de contacto é comercial, o de intercambio, cambio na organización do espazo, aparecen os mercaderes, que se asocian .

Cidade da revolución industrial. Rotura das estructuras sociais e haberá un gran trasvase do campo á cidade. A industria necesita a forza de traballo, gran cantidade de xente. Paso dunha economía doméstica , de manufacturación a unha economía de fábrica. A cidade Industrial aparece donde xurden as fontes de enerxía  e acompañan ás cidades existentes, onde reside a man de obra.  Aparecerán os sindicatos, as leis sanitarias...  Pasa a ser unha cidade de códigos.

Cidade postindustrial. Fala da cidade dos anos 70, a cidade que él está vivindo (Lefebvre). Transformación da industria, loita contra a industria.  O crecemento da cidade.

A cidade segue sendo un lugar de concentración de xente, de enerxía, de poder, economía e relación. Leva asociado o concepto de disolución, cada vez expulsa máis certas funcións. Punto crítico: punto no que se recoñece o fenómeno de concentración e expulsión. A urbanización é global, polo tanto, xa non podemos falar de cidades senón da problemática urbana.

Non sabemos como é a forma da cidade porque non sabemos como é a sociedade que a representa, como é a estructura social. Cambiar a cidade.  Postura: revisión crítica que estudia os procesos que están a producirse na cidade.

As formas estructurais de crecemento urbano.

Las formas estructurales de crecimiento urbano. Manuel de Solá-Morales 1997

Pensamento: o problema da cidade é o crecemento. A cidade non existe se non hai crecemento. Podemos estudar a cidade en base a isto. Estudiarémola a partir da xénese da forma (estudio estructural) e da xénese dos factores que a explican.

As formas estructurais son aquelas que levan implícita a estructura do crecemento da cidade. "Se tipifico os procesos de formación explico as distintas etapas de formación da cidade e explico tamén as razóns da forma e a súa xénese". O que fai é unha clasificación de formas, que el chama estructura, que están presentes no crecemento da cidade, distinguindoas segundo as súas homoxeneidades.

Factores que explican a xénese da forma: se tipifico a forma de crecemento da cidade, explico as bolsas de crecemento. A idea fundamental do libro é o coñecemento. A importancia da complexidade que ten, xa que non medra de forma lineal senón que medra de xeito diferencial. Cada cidade é unha realidade diferente (metrópoli, grande, mediana, pequena...)

O estudo do crecemento a través das actividades,  servizos... o que realmente nos interesa é o estudo do crecemento, os demáis son estudios parciais.

Os elementos básicos que conforman a cidade:

  • a estructura do solo: morfoloxía, tipoloxía (parcelario)
  • as redes de infraestructuras(de urbanización)
  • a construcción de edificios (edificación)
Tres infraestructuras, de soporte P, parcelación; de servizos U, urbanización; construcción, tipoloxía edificatoria E. Estes tres parámetros son os que explican o proceso constructivo.

Método: recoñecer as formas de crecemento de forma organizada. Recoñece unha serie de formas. Clasificaas como formas estructurais de crecemento recoñecidas e non recoñecidas.

Entre as recoñecidas polo planeamento:
  • ensanche P, U, E
  • polígono PUE
  • cidade xardín U,P,E
  • crecemento suburbano U, PE

Entre as non recoñecidas polo planeamento
  • barraca E
  • invasión P
  • procesos marxinais PUE
Solà-Morales recoñecerá estas formas en función dos parámetros. Estudia o orden destes parámetros.

Ensanche, permite moitas posibilidades e crecemento
Polígono o propio polígono dificulta a conexión, a continuación co resto da cidade.
Cidade Xardín, a definición da parcela é fundamental. Pasear por ahí implica ver os peches das parcelas. Gran forza do peche, da individualidade e da diferencia. A parcela é o elemento significativo. Neste tipo de forma, proxectar é realmente iso.

O concepto que está detrás dos parámetros e as formas estructurais está a estructura. As construccións deben levar asociado un xerme estructural, debe levar implícito algo máis que permita a apertura, que non se cerre en sí mesmo. Sempre ten que haber un elemento explicativo que vai máis alá da distribución, ten que prever e permitir os cambios. 

Ahora explicaríase a ideoloxía, a xestión, os antecedentes e o pensamento que hai detráis do proceso de cada forma. Solà-Morales aumenta a xestión (privada, pública e cooperativa)

Ensanche: ideoloxía (cidade nova, burguesía, casa de renta) xestión (pública da parcelación e privada da edificación. Desenvólvense a partir dun plano e dunha ordenanza)  Antecedentes: cidades trazadas das bastidas, as cidades americanas de Felipe II... Pensamento: parcelación en malla, capacidade de transformación, a representación dunha nova cidade...

jueves, 5 de mayo de 2011

A arquitectura da cidade

La arquitectura de la ciudad Aldo Rossi 1966.

Método: relación dos elementos, isto provén do estudo da linguaxe. Relación entre significante e significado. Non significa o mesmo un termo para cada persoa. Os elementos tamén son importantes para cada persoa. Cada persoa ten unha percepción.

Importancia da permanencia-cambio: as leis que deron orixe á formación e permanencia dos elementos.

Tendenza: conxunto de persoeiros que critican ao movemento moderno. Entenden un novo racionalismo, ¿que pasa realmente coa arquitectura? Reflexión sobre a actividade da arquitectura. O estudo da arquitectura é un estudo da cidade, porque é feito pola voluntade do home. Entenden que a cidade é unha arquitectura.

As cidades son coma unha construcción ao longo do tempo. Construcción colectiva. Dúas palabras clave. É a creación dun ambiente da colectividade. Fala do mesmo que Lynch, a creación dun ambiente (colectivo ou natural)

A arquitectura é connatural á civilización porque é permanente, universal e necesaria (civilización=> creación de cultura) A cidade como creación colectiva é un feito natural e necesario . Creación dun ambiente propicio para a vida e cargado de intención estética. A cidade é unha creación humana e cultural.

Idea: a cidade como unha estructura espacial. A cidade faise a través da arquitectura. Relación unívoca, necesaria e elemental entre a cidade e os elementos que a compoñen. A relación maniféstase mediante a forma (procesos constructivos), existindo unha relación entre tipoloxía e morfoloxía.

Ante a perda do caracter disciplinar da arquitectura, recurre aos xeógrafos franceses, salta o Movemento Moderno para buscar a orixe da arquitectura, porque entende a descripción como método de coñecemento e porque ademáis a forma ten unha permanencia (memoria).

Arquitectura é específica en canto a acto creativo, elemento subxetivo. Elemento colectivo que se vai engandindo. Arquitectura como calquera actividade que manipula o espazo de xeito sensible. Arquitectura é construir cidade. O feito urbano na cidade é arquitectura en sí.

Será importante o lugar e a percepción global.

Lugar: aquel espazo cheo de actividade humana, características físicas e posibilidades. Arquitectura: creación de escenarios onde levar a cabo a vida.

Forma: manifestación do carácter permanente da arquitectura. Elemento disciplinar fundamental. Manifesta o proceso constructivo (tipo)

Tipo: manifestación do proceso de construcción de arquitectura. Estructura que explica a forma e vaise construindo segun a necesidade e según as aspiracións á beleza.

Beleza: relación individual dentro do conxunto.

Temos que ver a cidade como arquitectura, ver a súa estructura, como se constrúe...

A cidade está composta de elementos primarios, monumentos, cultura, colectivo; de elementos secundarios, residencia (necesidade) Preocupase de entender qué constrúe o home e que relación produce isto. A forma da cidade está relacionada coa forma das arquitecturas que se constrúen. Relación directa tipoloxía constructiva e morfoloxía urbana.

Conceptos:


  • tipo
  • forma, permanencia
  • cidade (consecuencia do feito urbán)
  • locus (importancia do lugar, condiciona a arquitectura pero non pode ser unha estratexia) A arquitectura evoca e plantexa unha relación co lugar.

Método: plantexa tres escalas no estudo da paisaxe urbana.

  • Rúa
  • Barrio 
  • Cidade
Rúa: fundamentalmente o parcelario e o plano (planimetría) estudo dos inmobles. Bloques separados, unidos, ocupando toda a parcela. Establece categorías tipolóxicas para aclarar o método de análisis.  ¿qué repercusión ten a normativa na forma? Estudase a través das infraestructuras, con datos históricos...
Apoiarse sempre en datos para obter unha clasificación explicativa do método constructivo. 

O mesmo faría no barrio ou na cidade.

No seu proceso de análisis coloca distintos elementos en distintos lugares para así obter as tesis que subxacen, as relacións que permiten a creación de ambientes onde desenvolver a vida.

O valor da forma, da relación e construcción. A arquitectura evoca situacións e relacións.

jueves, 28 de abril de 2011

Estructuralismo. La imagen de la ciudad

O Movemento Moderno fálanos da importnaica do terreo na cidade. A importancia da topografía. O movemento moderno creía no progreso como a capacidade de transformar o terreo e mediante a arquitectura influir e cambiar os hábitos das persoas.

O estructuralismo considera o conxunto dos datos como un sistema de interrelacións (é un método científico) Introduce á xente como participante na creación do ambiente.

Entende calquera proceso coma unha linguaxe e polo tanto como interdependencias entre o significado e o significante. Di que é fundamental coñecer a mecánica interna dos sistemas, é dicir, os procesos da economía de medios e das posibilidades. Xa non podemos identificar a obra como algo aillado. Xa non vemos a obra, o arte, o núcleo..., por aislado, senón que a vemos identificada.

O que nós vemos é un momento que ven de algo e que ten unhas posibilidades (inclúenos a nós) Entendido autónomamente, un edificio é independente de como se usa e de como se constrúe. Falamos dun pensamento que influirá en Kevin Lynch.

Kevin Lynch: La imagen de la ciudad.1974.
Pensamento: entende a cidade como un medio ambiente construído. Significa que o home pode transformar radicalmente o entorno. Quere dicir que é un escenario onde se é actor e espectador á vez. Un medio ambiente que é un conxunto de elementos, de sonidos, olores, urbanismo... Falamos dunha estructura de obxetos e da realidade relacionada.

O valor dos elementos reside na multiplicidade de significados que teñen para segundo que persoas. Papel importante das referencias. 
Fala da cidade coma unha percepción, a percepción da súa imaxe, pero dende as distintas visións. Kevin Lynch fala da nosa percepción da cidade.

Idea: O medio ambiente está estructurado. O home móvese por el porque existe unha estructura que o orienta, fai a súa propia estructura mental do territorio. O urbanismo é crear o medio ambiente, escenarios onde realizar a vida. A grandeza dos espazos é o recordar o espazo.

O home vai creando referencias no territorio no que habita. ¿como transforma o medio construido en medio ambiente apetecible? O método de estudio para o medio faino a través de tres cidades: Boston (Massachusets), Jersey City (New Jersey) e Los Ángeles (California)

Debuxa imaxes colectivas públicas co fin de establecer esquemas de orientación, cualidades e partes fundamentales. Cualidades dunha imaxe: lexibilidade, que se entenda claramente, que se recoñezan as súas partes e a súa identidade, a súa estructura, o seu significado. A lexibilidade é moi importante. A imaxinabilidade (sensación persoal vigorosa, expresabilidade)

Para entender ou explicar as imaxes, utiliza códigos que expresan esas cualidades das imaxes. Valores dunha imaxe:
  • áreas: barrios, distritos, recoñecibles pola sua dimensión, o home penetra..
  • líneas: sendas, espacios polos que nos movemos, espazos percorribles,...
  • focos: nodos (focos intensivos, penetrables) mojóns (hito puntual no que non se penetra)
  • bordes: elementos lineais que non se percorren. Son elementos tanxentes, referencias laterais,...
Hai que tratar de identificar os elementos que nos poden servir para entender a imaxe que estamos a ver. Se temos un elemento referencial, claro, conciso... e incluimos outro elemento, estamos cambiando. Se hai un hito e poñemos outro estamos cambiando a imaxe. Debemos potenciar eses elementos referenciais que fan que a imaxe sexa recoñecible e imaxinable.

Se a imaxe é creada, é colectiva. Referímonos ao uso do ambiente e á súa interpretación.

Aprender a ver para proxectar. Falamos sempre do momento de observar e da potencialidade de observar cada ambiente.  Lynch: creación dun medio ambiente estructurado e apetecible, capaz de absorber todas as potencialidades posteriores, que poida cambiar, medio ambiente non rematado. Que poida acumular experiencias, de vida, de recordos...

A beleza: prodúcese cando hai un vínculo entre o detalle, o elemento e a estructura total. O particular é capaz de relacionarse co xeral. Aparece a escala. A beleza é a consecuencia da comprensión do espacio que nós construimos. Se a beleza vai a ser relación particular-xeral aporta a liberdade da forma. Forma como relación entre o obxectivo e a percepción.

Kevin Lynch: estamos a falar de lugar. Espazo organizado indentificable onde os cidadáns poden aportar as propias experiencias. Identificación da estructuración do espazo para poder estructurar a vida. A imaxe dunha realidade é cambiante. Pode cambiar racionalmente ou ser destruída. Esixencia da reflexión crítica do territorio, dos elementos que imos incorporar. Tamén nos di que hai unha superposición de elementos pero o importante é a imaxe global.

jueves, 14 de abril de 2011

Nacemento do TEAM X

Entender a cidade coma un sistema de lugares.

O Movemento Moderno predominaba o aspecto de renovación contínua. Busca criterios urbáns e un plantexamento metodolóxico, basado nos criterios urbanos, valoración social...

Cando se fai o congreso CIAM X de Dubrovnik en 1955 nótase que se está a perder a preocupación pola cidade. O congreso fíxose tan multitudinairo que xa non se podía discutir, reflexionar,... nace o TEAM X, reflexiona sobre o ambiente urbano, condicións sociais, a relación entre as pezas...

Cidade de posguerra: hai que intervir no existente. Interesa a creeación dun ambiente urbano. Ponse un acento no ambiente, valorar as preexistencias sociais, urbanas, introducción da vida cotiá na evolución. Xa non solo é importante a creación de pezas senón tamén a relación entre as pezas. É importante a creación do espacio urbano.

Cámbiase o concepto de espacio polo de lugar. Cárgase de valor todo aquel cheo de historia, a luz, o espacio, a materialidade do lugar, a cultura,... Pasa a haber unha percepción táctil. Contextualización e expresión, o valor dos signos do lugar.

TEAM X: Bakema, Kandilis, Aldo van Eyck e Alison e Peter Smithson, principalmente. A.P Smithson teñen a idea de comunidade, referíndose á colectividade, gustos, necesidades, aspiracións.
A.v. Eyck valora a tecnoloxía tradicional. Atopar o que hai de común nas formas construidas polo home. Sempre nos fixamos no diferente e non no igual. Referímonos a cultura e ó simbólico.
Bakema: humanista
Kandilis: busca a mellora das condicións do home.
Poderíamos engadir a Coderch, Giancarlo de Carlo, Shadrac Woods....

Todos eles teñen en común a visión da cidade intentando recuperar o ambiente, a vida urbana. A visión da tradición copiada, entendida. Revisión formal da arquitectura e a implicación social do arquitecto.

Manifesto de Doorn 1954.

  1. É inutil considerar a casa como centro, senón como parte integrante dunha comunidade.
  2. Contextualizar a casa
  3. O habitat concerne á casa particular coma un tipo de comunidade particular.
  4. A sección do valle de Patrick Geddes, nela recoñécense os tipos. Concepto que analiza a tradición
  5. Estudio da vivenda e da agrupación da mesma para crear comunidade. Importancia da comunidade do factor humano.

Cada época require unha linguaxe, un instrumento que sirva para enfrentarse aos problemas que se planexan así coma aqueles que seguen sendo os mesmos das épocas pasadas, é dicir, aqueles que se refiren ao home.

Chega o momento de fundir o novo e o vello. O home ten as mesmas necesidades, hai necesidades itemporais. Descubrir de novo significa descubrir algo novo.

A arquitectura implica un continuo redescubrimento das cualidades humanas fundamentais trasladadas ao espacio. Os arquitectos están falando do distinto do noso tempo, polo tanto, perderon o contacto co que non cambiou, co que non é diferente. A solución é ampliar o campo de experiencia e intensificalo. Botar abaixo as barreiras formais e emocionais.

Non é tan importante a forma senón o espacio que se xenera. A linguaxe dos arquitectos é unha linguaxe que mira para sí mesmo, deberíamos romper a linguaxe para abrirnos a outras.

A arquitectura e o urbanismo son a expresión espacial da conducta humana. Aqui abrenos todo un campo de investigación. Teremos que saber as proxeccións das necesidades. Moita xente está interesada na tecnoloxía, pero non nos cambios que eso aporta, ¿cal é o aporte á vida?

Hai cinco grupos de temas estudiados polo TEAM X:

  1. Asociación: modelos de asociación, identidade. Aparece a rúa, elemento fundamental. Non é solo unha vía de acceso, senón tamén unha expresión social.  A rúa é o escenanario da vida, onde se desenrola... Creación dunha comunidade que debe ser recoñecible.
  2. Identidade dunha sociedade móbil. Hai que entender o home no seu ambiente. Hai que darlle mobilidade suficiente para que se identifique. (ex. Barrio das Flores, Corrales intenta unha rúa comercial)
  3. Modelos de crecemento. os puntos anteriores implican sistemas, relacións sociais máis complexas. Xa non nos chega con baixar do coche e entrar na casa. Isto implica escalas de intervención, o urbanismo debe estar atento ás novas necesidades sociais.
  4. Cluster. introducida no congreso do 56. É unha forma específica de hábitat. Unha forma de organización para cada siguación particular, é a creación dun hábitat, implica estructura e orden. Estructura do lugar crea dimensión onde ten lugar a vida. Unha paisaxe é un lugar onde nos sentimos identificados, onde nos relacionamos, ten referencias. Estructura (falando das condicións do lugar) Búsqueda dunha estructura, dun orde, de buscar as referencias do lugar.
  5. Mobilidade: hai que entender que si falamos dunha cidade dinámica, o novo modelo urbano debe recoñecer esta cualidade. Unha das condicións do lugar é por onde entramos. O feito das cualidades mostra a orde do movemento. 

jueves, 7 de abril de 2011

¿qué queda na cidade moderna dos prantexamentos do Movemento Moderno?

Un proxecto incumplido, queda a idea e pouco máis. Algúns fragmentos. O crecemento nas nosas cidades foi levado a cabo dun xeito maniqueo, collendo só o que interesa e rexeitando partes. Ex: as vías 7 de Le Corbusier, un parque para todos os cidadáns.

Falta o detalle de preguntarse como viven de verdade a xente das cidades. Non recollen a intimidade da poboación, as características dos asentamentos do pasado. A proposta é un espacio aberto que se completa nun fluxo contínuo. Para conseguir a integración do espacio aberto no espazo urbano aparece o Team X, que entenden a cidade coma un sistema de lugares.

O Plan de Amsterdam establece as bases do futuro planeamento.

O Team X revisión a ese urbanismo. Contiuidade que analiza e actúa sobre estes presupostos.  As aportacións de Le Corbusier son a análise fronte á toma de datos, as preguntas e a súa resposta, a capacidade de abstracción de datos pero sempre facendo evidente a identidade do sitio.

LC analiza o que hai, aplica o su modelo e é quen de cambiar a sociedade.

Urbanismo do Movemento Moderno. O plan das 7 vías de Le Corbusier.

Le Corbusier teoriza en paralelo á práctica. Teoría válida para aplicar e así transformar o uso da cidade. É un método científico basado na análise. Achegamento a base de preguntas, ten que buscar sistemas creadores de orde. Entende como principal o sistema das sete vías (crean e organizan o espazo a través dun sistema de creación de orde):

  • via 1, veñen de lonxe, a través da cidade e do campo
  • via 2, creadas polos enxeñeiros, trazadas, colectores de circulación. Vanse adaptando ás circunstancias.
  • via 3, vías intermedias que alimentan ás 4, sen beirarúas, só de conexión
  • via 4, vida cotiá, armoniosas, nelas situanse os servizos da vida familiar, tendas, cafés, talleres dos artistas. Vencelladas a un amplo espazo de relación, dotadas de beirarúas e árbores. Os coches pasarían ó ralentí, e os homes á sombra dás árbores (isto esta a dicilo nos anos 40) é a rúa da vida, e entende a vía vencellada ás relacións da vida cotiá.
  • via 5, alimentadas polas 4, son as vías de conexión coas vivendas
  • via 6, conexións interiores
  • via 7 reservadas a conexións de vías arboladas. Cruza todo o resto do tecido. Liña de verde onde se colocan os equipamentos de lecer e de tipo cultural.


Bogotá 1947. No ano 45 fírmase o plan regulador de Wiener e Sert. No ano 49-50, entregase o documento. No 52 golpe de estado e non se leva á practica a totalidade do Plan. Quedan fragmentos que recordan a forza dese urbanismo.

Características destacables:

  • Relación da cidade co marco xeográfico. Relación da cidade-territorio. Chandigarh - Himalaia, Bogotá- Cerro de Monserrate.
  • Definición dun novo centro urbano para a cidade moderna, fiel aos principios da Carta de Atenas. Chandigar con centro ex novo, Bogotá con un centro histórico (problema)
  • Concepto de sector urbano, mazá a unha escala nova 800 x 1200m (cambio de escala)
  • Reflexión sobre a relación coa cidade existente. Cobra importancia a vía 7, infíltranse no interior do sector e forman unha malla autónoma que aporta continuidade.
  • Creación dun centro cívico, edificios emblemáticos, que acollían as funcións ministeriais. Distinguir o centro administrativo do  centro histórico)
Obxectivos:
Restituir relación entre a forma da cidade e a base xeográfica
Creación de parques lineais que penetran no territorio e no centro urbano
Concepto de illa, mazá, reflexión sobre o sector
Repensar o novo centro urbano, relación cos principais lugares públicos tradicionais da cidade.


jueves, 31 de marzo de 2011

Urbanismo dos CIAM. Plan de Amsterdam

Urbanismo: organización da totalidade de funcións da vida colectiva, na cidade e no campo.

La Sarraz: "a esencia do urbanismo é ordenar as funcións".

¿como xorde o urbanismo nos CIAM? Vendo as intervencións nos cascos históricos a finais do XIX en Viena, París, Barcelona... e as cidades xardín. Dualidade cidade compacta-dispersa.

Institucionalización das Garden City. Explicar a través de congresos as cidades xardín. Exposición Universal en Berlín. O urbanismo está en fase de ser o centro de discusión de Europa.

A Carta de Atenas é unha resposta a este movemento. Aparece entón o Plan de Amsterdam AUP. Ven precedido por Cornelius Van Eesteren que en 1923 xunto a Van Doesburg escribiu "Hacia una construcción colectiva" Para poder crear o novo necesitamos un método. Non é falar de un sistema obxectivo senón que será crear unha realidade de base xeral.

1924 "Hacia una arquitectura creativa"
1929 "Los decoradores se han vuelto superfluos"

Analizaron a cidade histórica para obter leis estéticas, traballaron só a pel.


Encárgaselle o Plan de Amsterdam a Cornelius Van Eesteren en 1928.  Plan pioneiro, é a primeira vez que un plan atañe a toda a cidade. Emprégase e sistematízase un método de traballo. Importancia da análise.
Apróbase no 1935. Consta de dous volumes de análise e 12 planos. Análise fundamental (2500 estudantes analizando o tráfico). O plan é unha síntese do existente máis o proposto. Síntese unidade compacta-dispersa, tradicional-xardín.

Tamén unha discusión sobre tipos de vivenda, tráfico (Hilberseimer) e utopías. Sintetizado todo nun documento. Entenden o presente como continuación do pasado, idea de transformación contínua da cidade.

Visión unitaria (ciencia-arte, función-símbolo) de outros puntos de vista.

Coa análise búscase a identidade. A realidade son as condicións físicas, xeográficas, arquitectura, sociedade, propiedade e formas de construir.  Por outra banda a análise debe ser flexible e acomodarse á realidade.

Plantexa crecemento por barrios, de 30.000 - 40.000 habitantes, autónomos na súa relación. Barrio: escala intermedia, con espacios aptos para a vida do home, con novos elementos e relacións (verde, canles, vías, ambiente)

Paralelo a isto os postulados radicais (garantizar o transporte, o traballo ...) como enuncia a Carta de Atenas.

O plan ten 15 apartados, pon de manifesto a gran incultura urbanística imperante en xeral. Buscan propostas previas que abran o camiño. Precede e serve de base á Carta de Atenas. É un plan científico e trata de encauzar o crecemento físico coma unha ordenación de fases temporales, desenvolvemento gradual con equilibrios parciais. Traballar por fases.

Nunha parte poderíamos condensar todo, a parte participa do todo.

Tanto da como sexa o crecemento (concentrado ou descentralizado) ten que resolverse por pezas autónomas que establezan os vínculos que se integren na estructura xeral.

O plan asigna usos ¿plan funcionalista? destaca funcións, pero ten a bontade de integrar os usos. Está revestido dunha gran racionalidade. A intuición é o elemento necesario para entender a cidade. O primeiro que fai o AUP é definir o ámbito de traballo. Alí desenvólvense as previsións. Unha vez definido o ámbito relaciónanse as actividades co espacio físico, vencellado á secuencia temporal (define elementos e o tipo de relacións)

O Plan sempre xoga con dualidades (ex. ciencia-arte) Sinxeleza de plan e programa contra a complexidade das relacións que ten que ter.

A búsqueda das esencias dos elementos ten como resultados as relacións formais entre edificios e as relacións formales entre as actividades.

A beleza orixínase a través do equilibrio visual dos elementos. Só se pode evolucionar dende a propia realidade.

I búsqueda do equilibrio por contraste e xustaposición de pezasI

jueves, 24 de marzo de 2011

CIAM

CIAM Congresos Internacionais de Arquitectura. Un intento colectivo por indagar nos problemas da cidade. Un conxunto de arquitectos poñen en común todos os seus coñecementos.

CIAM I 1928 La Sarraz (comentado en dia anterior) Declaración de principios. Tocan puntos como a estandarización, a técnica moderna, a economía, o ensino á xuventude...

CIAM II 1928 Frankfurt. "Vivienda para el mínimo nivel de vida" destaca porque fai unha búsqueda de tipo de habitación, o máximo confort co mínimo de economía. Destacan Gropius, Alvar Aalto, Sert, que se suman neste Congreso.

Tócase un tema e profundizase nel ata chegar a conseguir a mellor  calidade do espazo. Os CIAM son movementos de búsqueda, de entender unha serie de normas que se puidesen poñer en común.

CIAM III 1930 Bruxelas. Loteo Nacional. Cornell van Eesteren destaca neste CIAM. Trata a casa máis alá do límite da casa. É o tema de agrupación, a casa e o seu entorno. Esto é importante por seu un paso máis alá. Facer a cidade a partir dos elementos mínimos (parcelas).

CIAM IV 1933 Atenas. Carta de Urbanismo. Carta de Atenas. é un conxunto de reflexións que se plasman nun libro. Edición levada por Lluis Sert. Consiste en estudiar o estado actual das cidades, coñecer os problemas e propoñer unha solución.  Consta de tres partes:

  • Xeneralidades: entender a cidade  e a súa rexión
  • Analiza a cidade de forma crítica. Críticas e remedios: estado actual das cidades.
  • Conclusións
O home ten catro tarefas básicas (habitación, esparcimento, traballo e circulación)

Falan da colocación de cada función no lugar máis adecuado (zoning). 

A Carta de Atenas establece temas fundamentais, a escala humana e tamén  as relacións individuais e co ambiente. O solo e o respeto ás leis da natureza. Intención e persecución das ideas do movemento moderno. A orientación terá unha importancia vital.

A publicación foi en 1941 por Sert e Sigfried Giedion. 

CIAM V. París 1937 " Vivienda y recreo ". é un ano importante. Guernica, Casa da Cascada, Cine Avenida... Plantéxase sobre todo o tema das horas libres. a máquina cambia a concepción. Hai necesidades novas xa que a máquina reestructurará a vida. 

CIAM VI. 1947 Bridgewater. "Diez años de arquitectura moderna y urbanismo" Sert pasa a ser o director destes congresos, era un gran organizador. Tiña a capacidade de unir a xente con distintas ideas. Mantivo o espírito dos CIAM. Introduce unha exposicón de proxectos urbanose comezan a introducirse conceptos éticos, socias, estéticos... Busca introducir ao home.

CIAM VII 1949. Bergamo "Los alojamientos de la arquitectura" Moitos dos principios que se desarrollarán aplicáronse en parte, polo tanto, a experiencia americana da posta en práctica da Carta de Atenas non deu bos resultados.

CIAM VIII. Hoddesdon. "Hábitat, el corazón de la ciudad". Para reconstruir a cidade hai que reconstruir o seu corazón. Unha cidade debe crear un centro capaz de aglutinar as funcións importantes. O corazón como elemento que fai sociedade e crea relacións. ¿É posible crear un marco de sociedade no que se poida crear unha convivencia se a sociedade non está estructurada e non se sinta identificada?

O aspecto do corazón da cidade, algo creado polo home, que absorbe na súa forma as necesidades cambiantes, é dicir, ser capaz de recoñecer a sociedade, debe ter elementos que estén por encima da época, que resitan no tempo; por tanto non pode ser demasiado ríxida, debe admitir cambios e debería ser capaz de entender a evolución social. 

Sumario de los caracteres necesarios del corazón:
  1. En cada ciudad un solo corazón
  2. Artificio, obra del hombre
  3. Peatonal
  4. Viario rodado solo hasta la entrada
  5. Publicidad organizada y controlada
  6. Posibilidad de introducir elementos móviles
  7. Debe hacerse de acuerdo a la modernidad y en colaboración con otros artistas.
1952. Suecia. Non chega a ser Congreso e séguese discutindo sobre o hábitat, o corazón das cidades.
1954. "Planificar para la arquitectura"
1955 Dubrovnik. Congreso X. "Problemas del hábitat"
1959 Otterlo Disolución dos CIAM

jueves, 17 de marzo de 2011

Resposta á cidade neoconservadora. CIAM

A resposta do movemento moderno fronte á cidade neoconservadora a través de leis hixienistas. Contra o barrio extensivo a cidade aberta, contra a periferia os novos tipos edificatorios.

Mov Moderno, confianza no progreso, é sempre avance (hoxe sabemos que non sempre)
¿cal debe ser a cidade que recoñeza os avances da época?¿como construila?¿responde á epoca?

Destrucción dos modelos herdados. ¿como vive o home? ¿como se agrupa?¿cal é o novo concepto de hixiene? Plantexa o tema da residencia como obxeto básico de análise. ¿por qué o edificio ten que estar vencellado ao lugar? Concepto de tipo. Investiga sobre el, sobre a súa organización. Descompono en elementos para analizalo.

Estado das superficies mínimas. Vencellase ao social, un individuo, unha habitación ¿tamaño?
Estandarización, busca dos mínimos que respondan á demanda social (5 puntos de Le Corbusier) De todo isto subxace unha confianza no home. A arquitectura mellora, mellora o home. O arquitecto cambia a sociedade a través da arquitectura.

Isto implica reflexión: método constructivo, densidade (loita contra o hacinamento, teñen que parecer espazos libres e novas edificacións)  relacións de agrupación.

Novas edificacións, bloque laminar contra a densidade, con unha cruxía axeitada e con boa iluminación e ventilación. Conviven con edificios baixos e coa vivenda unifamiliar, outro tema de investigación.

Concepto novo, a unidade de habitación, células habitacionais, edificio cidade. Non segrega a vivenda da cidade, a cidade é unha agrupación de células mínimas.

¿Ata que tamaño pode crecer algo sen perder o seu caracter recoñecible = vecindade?

O polígono visto como paquete de cidade.




CIAM Congresos Internacionais de Arquitectura Moderna.
Nacen para poñer en coñecemento as ideas dos arquitectos do Movemento Moderno e espallar os seus coñecementos. Unha nova arquitectura precisa de arquitectos que leven a cabo estes conceptos e actúen segundo isto. Son unha necesidade de loita pola supervivencia da arquitectura moderna fronte a unha arquitectura tradicional moi poderosa.

O Movemento Moderno fai reflexión constante sobre os principios da arquitectura, revisión crítica que propón unha nova arquitectura. Búsqueda dunha identidade, intentando identificar a súa arquitectura cos principios que defendían. Tiñan unha posición intelectual avanzada, rompen coa historia, e propoñen unha arquitectura expresiva da súa época.

Helène Mandrot. Mecenas fundadora da Casa dos Artistas en Paris, onde se xuntan Le Corbusier, Pièrre Chareau, Gulbenkian....

Concurso do Palacio da Sociedade das Nacións. Denegan ó premio a LC, otórgano a un hitoricista.

Cristaliza o MM, funcional, integrando a paisaxe. Fúndanse os CIAM en 1928 en La Sarraz, castelo de Hèlene Mandrot.

CIRPAC Comités Internacionais para a Resposta de Problemas da Arquitectura Contemporánea. Grupos racionais que organizan o que se debatirá no CIAM. Entenden e buscan o tema de discusión e preséntano no congreso.

Os congresos eran reunións de arquitectos donde se debaten as ideas propostas. As conclusións publícanse en manifestos que voltan ós países participantes.  O gallo é a expansión das súas ideas. Inflúe no mundo occidental.

Figuras relevantes: Le Corbusier, Mies, Berlage, Ernst May, H. Meyer, Rietveld, Marc Stam, Mercadal. Estiveron na declaración de principios en La Sarraz 1928.  Non son tanto as súas obras en sí, senon que cada unha das súas obras son un proxecto de investigación.

É unha declaración de principios.
Arquitectura expresa o espírito dunha época
Construcción e evolución, desenvolvemento do home.

jueves, 10 de marzo de 2011

Proxectación da cidade moderna

La proyectación de la ciudad moderna, Leonardo Benévolo 1969

O fenómeno de conurbación de Patrick Geddes como un concepto unificador, os límites administrativos dexaban de ter validez, os pobos quedaban absorvidos polas cidades.

La arquitectura moderna debe sugerir un nuevo tipo de ciudad. Benévolo plantexa que xa que se vai a relacionar e contrapoñer a algo, define esa cidade da que parte o movemento moderno. a solución que da o movemento moderno a esa cidade que definía Patrick Geddes. Benévolo describe a cidade de finais do S XIX, a cidade coa que se atopa o movemento moderno.

Describe a cidade de entreguerras. Nesta época desaparecen catro imperios, o otomano, o ruso, o alemán... é poca de nacemento do nazismo. Aparecen o socialismo utópico e o movemento obreiro. Estamos nun momento de crecemento desmesurado. É o momento de publicación de "El proceso" de Kafka, publicada postumamente no 1925, Chaplin...

Aparece o estado nacional, é dicir a existencia de control. Desaparecen os artesáns e aparece a industria. A Bauhaus é unha escola que está entre o conservadurismo e a confianza na máquina. Neste contexto de tanta efervescencia dalle pé a Benévolo para describir a cidade neoconservadora ou posliberal.

Trátase dun xeito de facer urbanismo, que se forma na segunda metade do século XIX, causado polos rexímenes autoritarios que xorden despois das loitas revolucionarias. Benévolo define a cidade neoconservadora coma unha serie de praxis urbanisticas. ¿cales son as súas características? está rexida por leis de composición clásica ou barroca, trazados; é compacta e as rúas son soamente canles de comunicación.

Tres stándars:
  • rue corridor: tubo de acceso ao comercio. Enlace de comunicación. Entre o espazo público e o privado só hai  unha fachada. Pérdese a idea de trazo. A praza pasa a aparecer coma un ensanchamento das calles. Todo está ligado ao comercio. As vivendas dependen da organización do comercio. Non se colocan en función da orientación senón que todo está supeditado á rua
  • barrio residencial extenviso. son un conxunto de vivendas situado onde hai sitio para elas, normalmente fora das cidades, de vivendas unifamiliares e que recollen as esixencias e preferencias burguesas. Benévolo di que o movemento moderno tense que enfrentar á esa cidade supeditada ao gusto burgués.
  • a periferia. Zona nin urbana nin rural, que se alonxa cada vez máis da cidade. Como unha coroa que vai medrando. Nelas vaise colocando todo aquelo que non cabe na cidade, escolas, vivendas...

O Movemento Moderno debe suxerir un novo tipo de cidade que se contrapoña co que hai. Cando adquire carácter científico pódese considerar movemento, é dicir, ten que haber unha investigación detráis de cada proposta. Esixe unha revisión crítica do sabido e aprendido. Tamén significa que organiza as experiencias. Compartir as experiencias.

Capacidade de incorporar aportacións sucesivas, isto significa que unha obra non está acabada, sempre se poden acumular experiencias e aportar novas cousas.

Control de resultados, ser capaz de autocriticarse.

¿cómo se opón a esa cidade o movemento moderno?

  • como vanguardia, chea de modernidade. A idea de modernidade é que o home debe descubrir as necesidades, evitar o superfluo. Modernez é estar na onda, iso é malo, a modernidade implica a confianza na condición humana. A confianza nun mesmo.
  • Análise crítico riguroso, a través dun método sistemático. Apartaban os elementos e analizábanos independentemente. Análisis sistemático por partes. Análise do individuo, como vive, o que necesita, ..  (análise da realidade do momento)
  • A acesibilidade non debe condicionar a vivenda, a vivenda debe ser colocada e orientada en función da súa propia funcionalidade. Debemos loitar contra a supeditación da vivenda á rua. Debemos rexeitar a idea de parcela-edificación. Outra cousa é coidar as condicións mínimas que deben ter as vivendas. Aparecen os polígonos, en donde xa non importa a parcela senón a agrupación.

Todas as vivendas entre elas deben ter uns espazos de relación. Investigación das agrupación de vivendas: os barrios extensivos son caros porque esixen transporte, moito desprazamento e porque o acceso é dificultoso. Non critican abertamente o barrio extensivo porque a vivenda forma parte do seu programa. O único que critica son os dous puntos anteriores.

Nese momento plantexase a construcción en altura. Gropius fai un estudo sobre as distancias e as alturas. Hai dous tipos de edificación en altura, vivenda laminar (10 plantas con ascensor) e os bloques acomodados, que e adaptan ao territorio e o edificio pode ser unha infraestructura. Convivindo con eses bloques temos a vivenda aillada, os bloques a media altura e a vivenda en hileira.

A carta de Atenas pon por escrito todos estes plantexamentos

jueves, 3 de marzo de 2011

Patrick Geddes. Cidade

¿Como estudar a evolución?

É testigo dos cambios da cidade e explícaos. Non escribe libros, publícanse despois.

Patrick Gueddes era sociólogo, xeógrafo, botánico, biólogo... e senta as bases do urbanismo como o entendemos. Basea o seu traballo na experiencia directa e no compromiso, necesidade de información e facer partícipes aos cidadáns.

Frente á persoa que lee é a experiencia directa o que importa (critica a enseñanza escolástica). Foi o espectador da Revolución Industrial. Foi un cambio trascendental na forma de vivir. Asiste ás primeiras leis hixienistas e de expropiacións. Inicio dos procesos de rehabilitación dos espacios arrabales. Plantexa necesidades como a creación de espacios públicos e creacións de residencias de estudiantes.

A idea fundamental: Cidades en evolución. Non se estuda a cidade como un tratado histórico, senón dende o presente. Isto significa que a historia nunca está acabada, e inflúe no presente. Ver as etapas do pasado que están no presente (integración da historia) e ver como chega ao que é hoxe (evolución)
Só no presente está a realidade e as claves do futuro. Ter en conta cales son os factores que afectan ao cambio e cómo afectan (incorporar ferramentas científicas e técnicas). Queremos saber as tendencias que xa están no presente, só é necesario observar.

Evolución como tendencia. Coñecer as tendencias. Concepto dinámico, implica a evolución social e a investigación de traballo. Tratamos de entender as potencialidades do territorio. O noso plano debe representar a realidade e as potencialidades. O nivel de traballo (a escala de traballo) é a que interesa á sociedade. Non hai nada posible se non implicamos á sociedade.

O traballo ten que levar implícito un carácter didáctico, evitar falar de cousas abstractas, hai que falar dos problemas que lle afectan á xente, explicar o sentido do bo e do malo, correxir erros... A xente está bombardeada de imaxes e non pode distinguir o que etá ben do que está mal.

Crítica a cultura libresca: é importante aprender a vivir e a ler. Eliminación de políticas partidistas para poder actuar no territorio.  Visión global (sinóptica) da cidade, cidade aristotélica. Ter en conta a escala que interesa ao cidadán, o carácter didáctico e a visión global.

Mapa de poboación e conurbación

Nese momento él (Geddes) asiste á transformación da cidade. Xa non é unha cidade amurallada. Xa non se pode describir a cidade con medios xeométricos, descríbese coma un organismo. Conurbación: definición que da para definir a expansión da cidade. Cidade que aparece coma unha mancha que se expande. Son grandes áreas onde os límites da cidade coñecida se dilúen. É unha mancha unificadora porque rompe os límites, pero unifica o territorio.

Pregúntase polo papel do ferrocarril e polo papel dos administrativos, xa non teñen sentido.

Frente aos límites administrativos deberíamos buscar novos lazos. ¿como se estudian as manchas? En primeiro lugar hai que ver a importancia e ver as liñas de comunicación, as liñas de enerxía que posibilitan novas actuacións. Entendelas como empuxe, como organizadoras do desenvolvemento. Logo entender a relación entre os espacios que quedan entre as liñas.

Rexión urbana. Estudiando os pequenos pobos e as súas transformacións podemos entender, extrapolando, a transformación das cidades ( coñecemento científico)
O tamaño da cidade en función do tamaño particular de uso. A vivencia persoal da cidade. Non vivimos en toda a cidade, senón en lugares que se necesitan normalmente. O ámbito de uso dunha cidade non é o ámbito global. Ver o tempo que empregamos no uso da cidade que da unha referencia de escala global. A cidade xa non é a cidade histórica, xa é outra cousa, polo tanto é necesario plantexar outras cousas porque a vida é distinta, hai novos xeitos de vivir, hai unha nova organización social. Moitas degradacións nos centros históricos veñen derivadas de ese cambio no xeito de vida. Os novos xeitos de vida fóra da cidade teñen que ser distintos.

O territorio da cidade

O territorio implica tanto o rural coma o urbano. Non pode existir a cidade sen civilización. É onde se presenta en maior grado a adaptación a cultura.

Entendemos a cidade coma un organismo en continuo proceso de adaptación. Falar de cidade é o mesmo que falar de núcleo. Imos estudar distintas teorías que teñan unha aplicación directa na cidade. Aqueles autores que tiveron algo que ver na contrucción da cidade.


  • Patrick Geddes
  • A cidade preindustrial Gideon 1974
  • Movemento Moderno como resposta á cidade froito da Revolución Industrial
  • Team X. Crítica seguindo os conceptos do Movemento Moderno.
  • A cidade estructural (arquitectura da cidade, Aldo Rossi; Imaxe da cidade, Kevin Lynch; as formas estructurais do crecemento, Manuel de Solá-Morales)
  • Monumento e nicho.Carsten Juel-Christiansen
  • Cidade posmoderna e cidade actual

jueves, 24 de febrero de 2011

O territorio de Galicia

Abel Bouhier. La Galice Essai geographique d´analyse et d´interpretacion dun vieux complexe agraire. 1977.
Xaquin Lorenzo. A terra. Historia material de xeografía e Historia de Galicia. 
Ramón Villares Historia de Galicia 1991
José Fariña Tojo Los asentamientos rurales en Galicia 1980
Ramón Otero Pedrayo Guía de Galicia 1945


Galicia ten 29.000km2 e uns tres millóns de habitantes, pouca densidade. 31.000 poboacións, dispersión. Hai a metade de entidades de poboación de España, sendo o 7% da poboación. A parroquia ten entorno aos 10 km2.

A poboación tivo unha importante migración nos anos 20 e 30 a América, sobre todo a Arxentina. Nos anos 60 e 80 migraron 80.000 persoas a Europa. Tamén houbo unha gran migración interior a Madrid, Barcelona e Vizcaia.

Otero Pedraio: a historia está relatada nos camiños.
Todo o territorio está humanizado. Por iso todo está nomeado.  Existen fundamentalmente tres elementos que organizan o territorio. Castro, vila e parroquia.

Castro como xeito de habitar a terra, a colonización do espazo natural. Coa chegada dos celtas comezan a organizar a terra, a colonización do espazo natural. É o refuxio da poboación cercana ós espazos amurallados, con casas, cidades habitadas , son as citanias.

-Os castros e citanias están cerca de lugares con auga e en lugares con unha posición dominante. Esta é a primeira organización do territorio.

-Villae: no ano 137a.C Os romanos acaban conquistando estas terras nas guerras Cántabras. Esto da lugar a cidades como Lugo, que eran asentamentos militares. A tenda romana tiña 27 pés romanos (1 pe romano " 23cm).  Sendo un pobo conquistador, non fan que os galegos emigren. Hai unha conviviencia entre dúas culturas. Aquí en Galicia non se fan cidades, senón que se constrúen coa organización que había. Sen embargo os romanos necesitan organizar o territorio: villae como unidade xurídica e económica e que explota unha gran extensión de terra. Conviven con pequenas parcelas dos siervos. Potenciábase a agricultura.

Os castros utilizaban os medios que tiñan da maneira que podían. Aquí en Galicia utilízanse a pedra, emprégase a pedra porque é o que hai ao lado.

-Parroquia: ligada ao cristianismo. Prisciliano é un monxe que acaba executao e que une as adoracións panteísticas co cristianismo. En Galicia segue existindo unha tendencia ao panteísmo. Aínda hoxe existe unha asociación de lugares naturais e os lugares sagrados, cristianízanse actividades ancestrais. Por eso aparecen igrexias nos castros.

A parroquia é a célula básica que organiza o territorio. Pero sobre todo organiza a sociedade. É unha unidade que ten varias aldeas. Organiza esa estructura de aldeas. A parroquia é unha poboación, non un territorio, os seus límites non son administrativos.

Os conventos e mosteiros van asociados á parroquia. Organizan o territorio e a organización eclesiástica. En 1214 peregrina a Santiago Francisco de Asís e trae a orde dos Franciscanos. Estes son os grandes enterradores. Onde hai unha igrexa hai un ceminterio.

Os señores, servos e curas obligaban ós foros, a facendeira (sustento), ó xantar e a loitosa (tributo á morte). Distinguían a poboación dos foros en señores, servos e curas. Obrigábase ós servos a adicarlles horas de traballo aos señores, dar comida e cobixo e pagar diezmos para o enterro.

Temos unha actividade, unha xeografía e unha xente.



Composicón xeolóxica basada en granito e pizarra.

Galicia ten 1200 km de costa. As rías son o gran fenómeno distintivo da nosa terra. Son como vales inundados. Son espazos agarimosos donde podemos producir no mar.

Funcionamento dunha ría: é un lugar de moita riqueza ecolóxica e productiva. Hai unha auga superficial que pertence ao mar e por abaixo a auga da ría.  Son montañas redondeadas coa topografía dos vales. Cambia sustancialmente as condicións climáticas, existen microclimas. Zonas de benestar, protexidas do norte e moi soleadas.

O minifundio está asociado en Galicia ao policultivo. Esto ven dende os romanos. A pequena parcelación e a poboación dispersa xenera unha paisaxe moi distintiva .

Galicia é a unión de microclimas, minifundio, policultivo, poboación dispersa...

A revolución irmandiña. Por primeira vez faise unha unión entre distintos colectivos, hermandades, servos... e destrúense castelos

SXVI Chegada dos Fonsecas (Hospital Real, claustro da catedral...)
SXVIII Batalla de Rande (Borbóns)

O camiño de Santiago non estructura a vida da poboación galega. O camiño ten outro interés. Cando se fan recorridos de autobuses non se inclue o camiño. O camiño de Santiago é un camiño cultural.

Santiago é o culmen do saber construir. Representa todo o coñecemento adquirido. A actividade, a técnica cambia a maneira de usar o solo, e sen embargo, a distribución do solo non cambia. Unha actividade enriquece o solo e sen embargo non o modifica.

jueves, 17 de febrero de 2011

O territorio construido

Falamos do territorio porque nos preocupa a súa forma, como concepto dinámico, estudiamos o territorio coma un proceso que nos explica. Entender o proceso como algo dinámico, un proceso de asimilación das formas latentes e a relación co lugar e as actividades do home. A agricultura explica unha gran parte fundamental da construcción do espazo. O territorio mostra o grao de control do home sobre a natureza.

 
  1. Agricultura: control da natureza e control das condicións e dependencias dos axentes que contribúen ao espazo agrícola. O espazo agrícola pendente dos axentes que determinan a súa forma, como ex. as estacións.
  2. Sociedade. Propiedade, explotación. Características da poboación e desenvolvemento das súas técnicas. Condicións económico sociais.
  3. Actividade. elemento que une a capacidade do chan, a capacidade técnica e a estructura parcelaria. Relaciónase e xera forma. Se non hai actividade o resto de cousas carece de sentido. A actividade é a que xera o espazo, a forma, uso , necesidade. A forma do territorio fala de actividade xenerada e que xenera espazo.

 
Territorio: calquera territorio ten isto combinado:

 
  • actividade (parcelario) xe non se xenera actividade non teñen valor as demáis.
  • move (camiños)
  • vida (arquitectura)
A cidade medra nun espazo agrícola, segundo a técnica e xéranse unhas actividades, reflexo da necesidade e do uso.

Metodoloxía: parcelario orixinal /parcelario de mobilidade/ parcelación urbana

 
O parcelario. Arquitectura do solo que se podería estudiar a través do uso. É testemuña da actividade, o duso, movilidade, vida da poboación. O primeiro parcelario responde a unha rede de tipo agregativo, as pezas engándense unhas ás outras ao redor do núcleo. Nace da bontade de unir o núcleo coa sua zona de cultivo. A él superponse un parcelario de mobilidade, as estradas. A través do parcelario podemos entender a historia e as distintas fases de colonización dese territorio.

 
A parcelación urbana, habitualmente cuadrícula para maior aproveitabilidade, é proxectada. Estes tipos xéranse e combínanse (territorio mesturado)

 
O territorio estúdase a través de formas, vestixios. Ver as xerarquías no espazo. Entender os puntos singulares (muros, noiros, taludes, puntos de encontro...) 

 
Os camiños
Los caminos en la historia de España. Gonzalo Menéndez Pidal. 1951. 
España y sus caminos. Gonzalo Menéndez Pidal 1992
Historia de los caminos y el transporte. Claudio Boada

 
Camiños. sendeiros. Lévan ao parcelario. Do núcleo a fora. Responde á necesidade de ir aos cultivos (por costume). Nace do coñecemento do sitio, depende da súa tecnoloxía. (o camiño do carro ten algo máis ca o ancho do carro 1,60m que se modifica ao chegar o tractor) Os vestixios dos camiños explican a sociedade.

 
Historia dos camiños. Os romanos transforman o camiño de necesidade a tránsito. Proxectos das calzadas romanas. Miden a carga e pendente en base á pendente cara abaixo. Aparecen as primeiras pontes. Aparece o xugo flexible (forma de atar o animal ao carro) É unha vía para colonizar (importancia tamén dos portos, dirixindo a estructura dos camiños)

 
Camiños na Idade Media. Desaparecen. Xorde a relevancia dos puntos de entrada na muralla. Na I.M. sustitúese o camiño coñecido por múltiples trazados. Xorden os mosteiros. Camiños conectados. Comezan a xurdir as cidades e feiras. Unen a producción agrícola co seu mercado. Os mosteiros non teñen feiras, pero están nos lugares máis axeitados para a vida. A feira é o lugar máis accesible, o mosteiro está no lugar máis conveniente.

 
No S XV. Os Reis. Significación de posto de seguridade no camiño. Organízase o tráfico pola necesidade de transporte. S XVI aparece o correo. No XVIII o primeiro plan de rede viaria (cos Borbóns) Camiño ligado ó progreso (comunicación e modernidade) Vencellados aos camiños situaranse os demáis elementos

 
O camiño pasa a ser organizador e punto de localización dos distintos elementos da vida urbana e social.  No XIX aparece o ferrocarril. Cando pasa polo territorio divídeo. Ó seu carón desaparece o parcelario. Só se significa na estación. Alí xurdirán varios puntos de comunicación e accesibilidade. O tren artella o territorio a través das súas estacións.

 
Hoxe en día volve a ser unha gran transformación (AVE, autovías, autoestradas) rompen o territorio. Xeran outro parcelario. Nos puntos de conexións aparecen outras relacións, os poligonos industriais.

 
Camiño=enerxía

 
A arquitectura é o espazo no que se desenvolve a vida da comunidade. A residencia é a arquitectura estable do territorio. É elemento de adaptación, explica o territorio, é instrumento agrario e mostra os desexos e necesidades da sociedade.

jueves, 10 de febrero de 2011

Estudio da vivenda rural

Vivenda= célula mínima, compoñente básico do núcleo. Conceptos de protección, relación co lugar e superviviencia relaciónanse con ela. A vivenda rural, especificada por caracteres que a cualifican "agrícola, rural, popular, anónima"

 
É unha vivenda anterior á revolución industrial. suxeita á economía agraria. Organización familiar. Dependente do medio.

 
  • Popular (responde a patróns dunha época)
  • Anónima (pautas compartidas, non precisa de proxectista)
  • Agrícola (depende dun sistema económico concreto)

 
Responde a patróns establecidos no tempo. ¿cal é o interés do seu estudo hoxe? É o último escalón na evolución no proceso adaptativo. Reflexa a creación de condicións para adaptarse ao medio. Exemplo de control e adaptación ao medio. É mostra dunha cultura que existiu e deixa pegada. É un elemento de investigación. Valor etnográfico cultural, antropolóxico, etc. A través da súa adaptación explica os procesos de colonización do territorio. Ten un valor sentimental, lembra unha vida sen especulación, intermediarios, etc. un tempo perdido.

 
Estudo para obter datos de sobre o que é arquitectura.
 
No estudo da vivenda popular obteñense datos para enfrentarnos ó problema real. ¿por qué suscita interes? Nos anos 60, exposición no MOMA, expúxose "Arquitectura sen Arquitectos" de Rudofsky. Arquitectura do poder vs arquitectura que reflexa a vida diaria do home e denominaa arquitectura popular (mostra o xeito de vida da xente nun momento concreto)

 
Amos Rapoport: Vivenda e cultura 1972. Tamén ve o interese na arquitectura popular. Ve a arquitectura como reflexo dos cambios sociais.

 
Chirtopher Alexander. Linguaxe de patróns. 1977. Reflexións de pautas culturais que establecen formas de espazos de uso. Pautas culturais formalízanse na arquitectura, que amplían o concepto de arquitectura.

 
Escrito de Ignasi de Solá Morales, sobre a arquitectura popular. 1984. Fronte ó coñecemento ilustrado, extraer os valores da arquitectura popular. Arquitectura ó marxe de calquera valor formal, encerra os valores humanos tradicionais e usa unha tecnoloxía baseada nas posibilidades formais dos materiales.

 
¿Valores? Xeito de vivir da xente e posibilidades dun material. Frente á tecnoloxía agresiva (muro cortina) a tecnoloxía pasiva (galeria). Uso de tecnoloxía axeitada ó lugar fronte á tecnoloxía especulativa.  Buscar as alternativas á arquitectura tecnolóxica.

 
Manolo Gallego. Arquitectura popular é a resposta á necesidade de habitar. A fiestra é a relación interior exterior, relación co lugar, relación do privado co mundo onde se vive. Estudo dos elementos que compoñen a arquitectura.

 
¿Cómo estudiar a vivenda rural?

 
  1. Punto de vista ecolóxico. Etapa do proceso adaptativo do home ó medio. Entendémola como un artefacto que se adecúa na sua funcionalidade ás condicións no medio. ¿cómo se accede? ¿como abre a porta? ¿control climático? (ex fiestras)¿hacia onde mira?
  2. Punto de vista xeográfico, liberada de prexuizos culturais, entendémola como ferramenta agraria, como un utensilio máis. É para usar. Condicións de refuxio e protección. Vencellada a arquitecturas complementarias, faiado, horta, hórreo, eira, corte... etc
  3. Punto de vista etnográfico-cultural. Casa despréndese da funcionalidade, representando a cultura colectiva, dos convenios, representación familiar das pautas culturais colectivas. Ex cruz e lanza no hórreo, decoración da fiestra, gran chimenea. Permite ver a época de que é, e a transformación acadada ó longo do tempo. Buscar as pautas culturais máis profundas. Ex timbres en Amsterdam.Descubrir que elementos representan pautas culturais adquiridas ao longo do tempo.

 
Cultura. Uso humano. Tecnoloxía

 
¿como se usa e a que momento responde?
Partindo dun pequeno elemento (vivenda rural) somos quen de comprender o territorio. A área cultural é determinante para comprender o territorio. O xeito de aprender é valorar como inflúe a obra arquitectónica no seu entorno, que nos suxire, que nos fai pensar, xa que a arquitectura é a resposta creativa ó problema que se lle presenta.

 
Temos que ser quen de aprender tanto de Siza coma de Koolhaas coma da arquitectura popular. A arquitectura non é para falala con quen non a entende, nin nunha cafetería. É para reflexionar sobre ela, estudiala para o aprendizaxe propio.

 
Comprender o territorio->debuxos
Comprender a arquitectura->análise de elementos.

jueves, 3 de febrero de 2011

Alquerías y poblados.

Alquerías y poblados. Emery Jones.

O territorio está continuamente cambiando, prodúcese a adaptación porque hai unha necesidade, a necesidade de subsistencia. Pero tamén hai un factor novo, o instinto de protección que é complementario á necesidade de subsistencia.

A primeira creación de arquitectura é a creación de protección, dos enimigos ou das condicións meteorolóxicas... O lume é un perigo pero tamén axuda para cociñar, agricultura, protección dos animais...

¿Como nos protexemos? O primeiro é a elección do lugar. Protección do vento, ter cerca o lugar de cultivo... O seguinte que temos que ter en conta é coñecer os materiais dos que dispoñemos, é dicir a elección da técnica e da materia prima do lugar. Isto relaciona o lugar co material e introduce outro elemento de relación que é a técnica. Protexémonos coa elección do lugar, cos materiais do entorno. Cada vez que empregamos un material, facémolo empregando unha tecnoloxía, e polo tanto unha arquitectura.

A tecnoloxía irá vencellada ao material, novos materiais implican novas tecnoloxías. Cando loitamos contra algo coñecido podemos usar a técnica. Pero cando é algo que non coñecemos necesitamos usar a simboloxía. A simboloxía polo tanto está relacionada coa cultura e transmítexe. (cruz e lanza na cima dos hórreos)

O hábitat é unha relación cultural. Método de estudo:

  1. Emplazamento: relación da parcela coa súa casa. Como está orientada, se ten ou non construccións complementarias, situación dentro da parcela, ... (relación casa-finca)
  2. Características esquecéndose do emplazamento, estudamos a relación entre os elementos construídos, tamaños, relacións, densidades (relación casa-casa)
  3. Distribución: se cambiamos de escala vemos como están formados os núcleos, vemos as rexións... (relación núcleos-entorno) Cando existe máis dispersión é porque hai máis seguridade. Cando están máis concentrados significa que se necesita protección.

jueves, 27 de enero de 2011

O hábitat rural

Amos Hawley: "residencia dunha comunidade"
Para Pierre George: Hábitat coma o xeito de estar distribuidos os lugares habitados no interior dunha determinada rexión. Isto implica dous conceptos: lugar e humano=cultura.

 
O estudo do hábitat terá relación coa cultura, construcción, relación co territorio e a experiencia. Se a cultura é a experiencia e lle sumamos o tempo, falamos de arquitectura.

 
Hábitat rural , relaciónase co hábitat agrícola
Hábitat urbano.

 
Os núcleos aséntanse pola fertilidade do solo ou poa boa comunicación. O concepto de rural refírese ao conxunto de accións relacionadas coa vida no campo. Maniféstase no xeito de distribución das poblacións.

 
O dato relacionado co número de poboación que fan os xeólogos para distinguir rural de urbano non é de todo correcto. O hábitat rural debe ser aquel que se relaciona co territorio. O rural é aquel que ten actividade na vida do campo (ainda que non sexa agrícola)

 
Estudo a través dos termos de densidade: concentración ou dispersión. Hai unha serie de factores que afectan á dispersión ou concentración:

 
  • Factores históricos: por tradición, ex os pobos celtas teñen certa dispersión.
  • Factores naturais: inflúen nas formas de asentamento. A auga é un factor de concentración. Se hai pouca auga hai que concentrarse e de dispersión se hai abundancia. Os manantiais de auga son lugares específicos e son elementos referenciais. A media ladeira é un espazo límite entre o espazo agrícola e o bosque. O que organiza o territorio é a actividade agrícola, o solo. O vento, as áreas de benestar débense estudiar. Estúdiase a topografía e o clima. O vento afecta á concentración e á dispersión. As zonas de inundación.
  • Organización social: o que nos ven dado. As preexistencias, un pazo, un castelo...
  • Os sistemas de cultivo: a pequena propiedade implica que a vivienda non ocupe o mellor espazo agrícola, concentración e aproveitamento do solo.
  • aparición de novas ofertas de comercio.
  • Reparto. pode implicar concentración ou dispersión dependendo de como se faga.
O parcelario vai admitindo os cambios.

Todo isto débenos axudar a coñecer os límites. 

 
A dispersión intercalar, complexidade e a combinación de factores de concentración e dispersión. Complexidade da realidade territorial. Continuidade espacial debida á complexidade e aparición de elementos novos.

 
Hai uns nomes asociados a unha altura, o nome leva implícita unha relación co lugar. O nome é a primeira aproximación ao lugar. Isto ocurre porque falamos de cultura, de experiencia.

 
Organización entre núcleos: homoxeneidades e heteoxeneidades.


  • Relación dos núcleos co espazo productivo agrícola. Isto é moi importante se tamén o relacionamos co medio físico.
  • Relación co medio e elementos xeográficos, outeiros, vales, borde do mar, dun rio...
  • composición inmobiliaria, características das construccións, se destaca algunha edificación, igrexa, espazo libre...

Formas características dos pobos, lineais, apiñadas, radiais. É sinxela, pero só fala dunha pequena parte, complementaríase dicindo se son moi densos ou non e se son de organización aberta ou pechada.

 
Os núcleos son unha resposta dunha comunidade no seu proceso constructivo adaptativo en relación cun material e unha actividade.  Aparecen entón pobos graníticos, de adobe...

jueves, 13 de enero de 2011

¿como vemos o espazo agrícola?

Elementos constitutivos do espazo agrario e representan e explican as técnicas para construir o territorio. As masas son os elementos sobre os que se traballa, parcelario. Os peches (cierres) sempre con propietario son definidores e protectores do espazo agrícola. Os materiais cos que está construido o peche inflúe no aspecto desa paisaxe.

A arquitectura ligada ao medio.

Relación terra-home. (propiedade xurídica e explotación económica) explicada no parcelario.

traballo (masas) movemento (camiños)


Os camiños, canles, conectores, abastecen o territorio. Vinculados ao peche e ao borde.

camiño-peche-parcela. Define un espazo e é un espazo. Configura os entronques, as relacións. Coma por exemplo o camiño de Santiago, unión de camiños. Transforma os espazos polos que pasa.

Lugares habitados. arquitectura que se habita. Non é a única arquitectura. Etapas de transformación, expresan unha orde, unha organización.

Ver a relación entre masas, camiños e lugares habitados. Construcción do territorio, presente no parcelario (relacións xurídicas entre home e territorio) e sempre hai unha referencia (ex igrexa, materialización da loita contra a incertidume permanente)

A organización do espazo comeza polo espazo agrícola (productivo)